Je komt ze overal tegen: voedingssupplementen. Het ene product is tegen vermoeidheid of zorgt voor een betere concentratie en het andere is voor een strakkere buik. Niet vreemd dat deze middelen dan ook populair zijn in Nederland. Bijna de helft van de bevolking maakt er gebruik van, zo blijkt uit onderzoek van het RIVM.
Kloppen al deze beloftes? Zijn voedingssupplementen veilig? De Monitor duikt samen met studenten van de opleiding journalistiek van de Hogeschool Windesheim in de wereld van de voedingssupplementen. We nemen contact op met hoogleraar Voeding en Gezondheid Jaap Seidell. Volgens hem moet de controle op voedingssupplementen verbeterd worden.
Waarom zijn voedingssupplementen zo populair?
‘Mensen zijn zich ervan bewust dat ze gezond moeten eten. Toch weten ze van zichzelf dat ze dit niet doen. Ze denken dat ze hierdoor tekorten aan vitamines hebben en dat voedingssupplementen die ongezonde leefstijl kunnen compenseren. Dit zijn twee misvattingen. Echte vitaminetekorten komen veel minder voor dan mensen denken én supplementen kunnen een ongezonde leefstijl niet compenseren. Bovendien zijn voedingssupplementen vaak goedkoop en makkelijk om te gebruiken.’
Waarom hoeft niet iedereen ze te gebruiken?
‘Ze zijn nuttig als ze effectief zijn, bijvoorbeeld om tekorten weg te werken. Veel mensen hebben die niet. De vraag is of het dan zinvol is. Bovendien is er een groep mensen die voedingssupplementen gebruikt, vanwege ziekte of een burn-out. Terwijl die combinatie averechts kan werken. Je moet hier voorzichtig mee zijn.’
Is het bewezen dat voedingssupplementen hetzelfde effect hebben als gezond eten?
‘Supplementen bevatten sommige stoffen in andere vorm dan in natuurlijke voedingsmiddelen. Zo wordt bijvoorbeeld van foliumzuur in supplementen vaak een andere vorm gebruikt dan zoals dit van nature voorkomt. Daarnaast is een element als zink niet bij alle supplementen hetzelfde (bijvoorbeeld zink-citraat, zink-oxide of zink-gluconaat). Elke variant heeft weer een andere werking.’
Vertrouwt u alle supplementen in de winkel?
‘Nee, want er worden soms valse beloftes gedaan. Bij de drogisterijen zie je afslankproducten liggen. Het lijkt alsof je hiermee kan afvallen, maar dat is niet zo. Het zijn soms bijvoorbeeld vochtafdrijvende pillen. Je plast hierdoor vocht uit. Je valt dan een paar kilo af, maar die zitten er zo weer aan. Daarnaast hebben de meeste afslankmiddelen weinig of geen effect. Het heeft geen zin om ze te gebruiken. Je moet juist je leefstijl veranderen. Daarnaast zijn de meeste preparaten duur, bijvoorbeeld eiwitproducten. Je kan ook gewoon kwark eten.’
Voor welke voedingssupplementen moeten we nog meer uitkijken?
‘Fabrikanten doen beloftes die doorgaans niet vervuld kunnen worden. Multivitamines zouden je geheugen kunnen verbeteren, terwijl dat niet zo is. Anderen beloven op de verpakking dat hun product dementie of veroudering tegengaat. Ze zeggen dat je dan langer slim blijft, maar daar is geen basis voor. Verder zijn er pillen voor studenten die je concentratie moeten verbeteren. Laatst sprak ik een fabrikant die deze pillen verkoopt. Het bleek dat die helemaal niet waren getest op de werking. Bovendien zijn er sportsupplementen, fatburners en afslankmiddelen die soms schadelijke stoffen bevatten.’
Consumenten worden misleid?
‘Consumenten worden naast niet kloppende claims ook op andere manieren misleid, bijvoorbeeld door de prijs. Ze betalen veel te veel. De fabrikanten kopen zelf de benodigdheden goedkoop in, maar ze verkopen het supplement uiteindelijk voor een hoge prijs.’
Maar hoe makkelijk is het dan om een supplement op de markt te brengen?
‘Het is lastig om met andere voedingssupplementen te concurreren, maar je kan ze wel makkelijk op de markt brengen. Er zijn hiervoor weinig regels. Je mag als fabrikant veel claims doen als het gaat om afslank- en sportmiddelen, bijvoorbeeld dat je er snel van afvalt. Dat moet eigenlijk niet kunnen.’
Hoe is de controle op deze voedingssupplementen?
‘Er is een gebrek aan controle. Veel supplementen die je online kunt bestellen komen per post of per zeecontainer uit China. Deze invoer vindt ook plaats in Rotterdam. Hier kan de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) onvoldoende toezicht op houden. Daarnaast gaat de controle in fysieke winkels ook niet altijd goed, want daar zijn nog steeds voedingssupplementen met kruidenmixen te koop die mogelijk gevaarlijk zijn. Sommige mixen kunnen giftige stoffen als PAK’s bevatten. Er moet een betere controle komen. Al is dat best lastig, omdat er bij de NVWA weinig capaciteit is.’
Hoe kunnen we het probleem oplossen?
‘Voedingssupplementen moeten nog duidelijker onder de Warenwet vallen. Deze wet gaat over de voedselveiligheid. Het is belangrijk dat de supplementen bewezen veilig zijn maar ook effectief. Een oplossing is om de fabrikant te verplichten om de veiligheid en de werking van zijn product te laten onderbouwen. Dit moeten fabrikanten van voedings- en geneesmiddelen immers ook doen.’
Dit artikel is geschreven door Marenthe Burgers, student journalistiek aan de Hogeschool Windesheim in Zwolle en is te vinden via de volgende link:
Aanbevolen Literatuur